We brachten ook een bezoek aan het fort ‘Goede Hoop’ dat vlakbij onze vakantiebestemming lag. De kust van Ghana telt wel zo’n dertig kastelen en forten die nog stammen uit de tijd van de goudkoorts en zijn getuige van de bloeiende handel die er was tussen Afrikaanse volken en handelsondernemingen uit Portugal, Nederland, Denemarken, Engeland, Frankrijk, Zweden en Duitsland.
Het fort ‘Goede Hoop’ werd door de Nederlanders gebouwd. In 1667 werd er een woning gebouwd die later verder uitgebouwd werd tot een fort. Het fort kreeg de naam ‘Goede Hoop’ omdat de Nederlanders hoopten goede handel in goud, ivoor en slaven te doen. De goud- en ivoorhandel brachten weinig op maar met de slavenhandel ging het uitstekend. Er waren slaven nodig voor de plantages van de Nieuwe Wereld en Afrika werd de belangrijkste aanleverbron van de slaven. Het beginpunt van de slavenhandel lag bij de suikerhandel en bij één van de grote mannen uit de Gouden Eeuw: Johan Maurits van Nassau. Toen die tussen 1630 en 1635 delen van Brazilië op de Portugezen veroverde, stelde hij vast dat hij dan wel de suikerplantages in handen had, maar niet voldoende mensen om er te werken. 'Ossen en slaven' konden de productie weer op gang brengen, schreef hij naar huis.
De verschillende Europese mogendheden vochten met elkaar om hun dominante positie in de slavenhandel te behouden. Forten werden gebouwd, aangevallen, ingenomen, verkocht en uitgewisseld. Tijdens de hoogtijdagen van deze Europese competitie, was slavernij een geaccepteerd sociaal fenomeen. De slavenhandel aan de West Afrikaanse kust overschaduwde alle andere commerciële activiteiten. Slavernij en slavenhandel waren al onderdeel van de Afrikaanse gemeenschap voordat ze in contact kwamen met de Europeanen. Mannen en vrouwen die tijdens oorlogen gevangen werden, werden als slaven gebruikt. Maar over het algemeen werden deze slaven als jongere leden van de gemeenschap behandeld met daaraan verbonden rechten. Vele van deze slaven werden uiteindelijk volledig deel van de families waarvoor ze werkten. De wijze waarop slaven in Afrika behandeld werden was heel anders dan de wijze waarop slaven behandeld werden in de omgeving van de plantages van de Nieuwe Wereld waar ze naar toe getransporteert werden.
‘Slaaf zijn betekende gedwongen arbeid en geen zeggenschap over waar, met wie en hoe je leefde. De Afrikaanse slaven en hun nakomelingen die in onvrijheid werden geboren, bewerkten plantages voor suiker, koffie, cacao, katoen en tabak, werkten in de zoutvijvers van Curaçao of bedienden hun meesters. Niet allemaal legden ze zich neer bij hun lot. Vooral in Suriname onttrokken mensen zich aan de slavernij door weg te lopen. Ze vestigden zich in het oerwoud en vormden eigen bosnegergemeenschappen, naast die van de indianen. Daarnaast was er voortdurend klein en groot slavenverzet op de plantages en in de stad. De grootste slavenopstand vond in 1795 op Curaçao plaats onder leiding van Tula, die geïnspireerd door de idealen van de Franse Revolutie en het succes van opstandige slaven van Saint Domingue (Haïti) vrijheid eiste.’1
Nederland verscheepte sinds het jaar 1500 ruim 550,000 Afrikanen. De Europeanen samen verscheepten in de ruim twee honderd jaar van de transatlantische slavenhandel meer dan twaalf miljoen Afrikanen onder verschrikkelijke omstandigheden!
Er zijn veel forten in Ghana van waaruit Nederland slaven verscheepte, het fort Goede Hoop was zeker niet het enige. Het is in Ghana dat ik (Joke) direkt geconfronteerd werd met de betrokkenheid van Nederland bij de slavenhandel. Voor zover ik me kan herinneren heb ik er tijdens de geschiedenislessen in Nederland weinig over gehoord. Beschamend en pijnlijk om te zien hoe de slaven mensonwaardig behandeld werden.
In 1816 verlieten de Nederlanders het fort ‘Goede Hoop’ en tijdens uitwisseling van forten in 1868 kwam het fort in Britse handen.
‘Aan het einde van de achttiende eeuw nam de verontwaardiging over de slavenhandel toe, ook in Nederland, al overheersten in de discussies vaak de belangen van de slavenhouders. Onder druk van de Engelsen werd de slavenhandel in 1814 verboden. Pas op 1 juli 1863 volgde in Nederland de afschaffing van slavenarbeid en slavernij, als een van de laatste landen in Europa.’1
Bronnen (lees vooral meer!):
1 opmerking:
Ja, is inderdaad een trieste geschiedenis. Geen idee wat ik gedaan zou hebben als we toen geleefd hadden. Ben nu mijn zoon Jonathan 'de negerhut van Oom Tom', een oud verhaal maar grote eye-opener voor hem, aan het voorlezen. Onvoorstelbaar, maar mooi om te zien hoe er ook toen mensen waren met het hart op de goede plaats.
Ook bedenk ik me erbij dat men vroeger, als gewoon mens, minder mondig was en kon zij. Nu hebben we de media en social media waarop ieder zijn ding kwijt kan, maar toen kwam men niet verder dan een enkele spotprent en waren straffen op ondermijning van de staat waarschijnlijk groter.
Ik vind zoiets best lastig om te beoordelen. En het ging vaak ook nog zo'n beetje 'met de Bijbel in de hand' ook...
Een reactie posten